Έχουν περάσει δύο χρόνια από το βράδυ της 28ης Φεβρουαρίου 2023, όταν η επιβατική αμαξοστοιχία Intercity 62 που εκτελούσε το δρομολόγιο Αθήνα-Θεσσαλονίκη συγκρούστηκε μετωπικά με εμπορική αμαξοστοιχία στα Τέμπη, με αποτέλεσμα 57 άνθρωποι να σκοτωθούν και να καούν ζωντανοί και δεκάδες να τραυματιστούν σοβαρά, ενώ υπάρχουν άτομα που παραμένουν αγνοούμενα. Τα θύματα αυτής της τραγωδίας ήταν άνθρωποι της κοινωνικής βάσης, οι εργαζόμενες και εργαζόμενοι στο τρένο, φοιτήτ(ρι)ες, μετανάστ(ρι)ες, εργάτ(ρι)ες. Αυτό που συνέβη στα Τέμπη δεν ήταν ούτε «η κακιά στιγμή», ούτε «ατύχημα», ούτε «ανθρώπινο λάθος», όπως πάσχισε να προεξοφλήσει η κυβέρνηση και τα συστημικά ΜΜΕ. Ήταν μία κρατική και καπιταλιστική δολοφονία που φανέρωσε με τον χειρότερο και πιο τραγικό τρόπο τη (μη) αξία που έχουν οι ζωές μας στον καπιταλισμό και πόσο εύκολα αναλώσιμες είναι στον βωμό του κέρδους και μπροστά στην αναλγησία κράτους και κεφαλαίου.

Συγκεκριμένα, το 2017 πραγματοποιήθηκε η εξαγορά της ΤΡΑΙΝΟΣΕ από τον ιταλικό όμιλο σιδηροδρόμων που στην συνέχεια μετονομάστηκε σε Hellenic train. Το ξεπούλημα της ΤΡΑΙΝΟΣΕ ήταν μία υποχρέωση που επέβαλε το ΔΝΤ στα πλαίσια των δημοσιονομικών προσαρμογών της ελληνικής οικονομίας (διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ). Ακολούθησαν εγκληματικές ελλείψεις στον σιδηρόδρομο, ακόμη και στον βασικό άξονα Αθήνα – Θεσσαλονίκη: Δίκτυο στο οποίο δεν λειτουργούσαν ενιαία η φωτοσήμανση , η τηλεδιοίκηση, το σύστημα ETCS. Η σύμβαση 717 για την εγκατάσταση συστημάτων σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης το 2014 με προϋπολογισμό 41.3 εκ. € και με ορίζοντα παράδοσης του έργου το 2016 επεκτάθηκε, το 2020 με υπογραφή υπ.Καραμανλή, έως το 2021 με επιπλέον 13.3 εκ €. Παρόλα αυτά η τηλεδιοίκηση δεν λειτουργούσε όταν έγινε η σύγκρουση των τραίνων στα Τέμπη και δεν έχει παραδοθεί μέχρι σήμερα. Παράλληλα ήταν-είναι ακόμα πραγματικότητα, η υποστελέχωση των σιδηροδρόμων, η βραχεία εκπαίδευση προσωπικού, η υπερεργασία και οι μη σταθερές σχέσεις εργασίας με σοβαρές συνέπειες στην εξουθένωση των εργαζομένων και την ασφάλεια επιβατών και εργαζομένων. Την ιδιωτικοποίηση σαφώς ακολούθησε και ο κατακερματισμός των αρμοδιοτήτων των εταιριών και του κράτους με αποτέλεσμα το να μην γίνεται σαφές ποιος είναι αρμόδιος για κάθε τι και ως προς την ανάληψη ευθυνών για σημαντικά θέματα, όπως φυσικά, αναφορικά και με το έγκλημα των Τεμπών.

Για τη δολοφονία στα Τέμπη είχαν προειδοποιήσει εργαζόμενες και εργαζόμενοι στο σιδηροδρομικό δίκτυο, ενώσεις και σωματεία καταγγέλλοντας το διαλυμένο δίκτυο του ΟΣΕ, τη χρόνια υποβάθμισή του, την άθλια κατάσταση των υποδομών, τη μη συντήρηση του δικτύου, την απουσία τηλεδιοίκησης. Οι προσπάθειες να αναδείξουν τον κίνδυνο για την ασφάλεια όλων, έμεναν χωρίς αντίκρισμα, καθώς είτε οι διαμαρτυρίες τους αγνοούνταν, απαξιώνονταν ως γραφικές ή/και καταστέλλονταν, με τις απεργίες τους να κηρύσσονται παράνομες από το κράτος. Σε αντίθεση φυσικά με την κυβέρνηση που το 2023 ρίχνοντας κροκοδείλια δάκρυα χρησιμοποίησε τα αντανακλαστικά της για να κατασκευάσει το αφήγημα του «ανθρώπινου λάθους» και να βρει τον αποδιοπομπαίο τράγο στο πρόσωπο του σταθμάρχη, ώστε να συσκοτίσει και να συγκαλύψει τις ευθύνες κράτους και αφεντικών. Συνεπείς υποστηρικτές της συγκάλυψης και αποσιώπησης του εγκλήματος των Τεμπών, τα συστημικά ΜΜΕ που μέχρι και σήμερα παρέμειναν συνεπή στη “δουλειά” τους, στηρίζοντας απροκάλυπτα τα αφεντικά τους (κράτος & κεφάλαιο). Ακόμη, μόλις λίγες μέρες μετά το σιδηροδρομικό δυστύχημα η περιφέρεια Θεσσαλίας προχώρησε σε «μπάζωμα» του τόπου και μεταφορά των καταλοίπων της σύγκρουσης αλλοιώνοντας τις αποδείξεις. Το επόμενο διάστημα μετά τη δολοφονία στα Τέμπη ακολούθησαν μαζικές και επανειλημμένες διαδηλώσεις και απεργιακές κινητοποιήσεις από χιλιάδες κόσμου, αλλά και καταλήψεις μαθητ(ρι)ών και φοιτητ(ρι)ών. Συλλογικό πένθος και οργή συμπορεύονται, βρίσκουν την έκφρασή τους στους δρόμους και αναδεικνύουν παρά την άγρια καταστολή με ξύλο και χημικά την επιτακτική ανάγκη οι ζωές μας να μην αφεθούν στα χέρια και τον έλεγχο της όποιας εξουσίας –είτε κρατικής είτε ιδιωτικής– που προσπαθεί να τις ορίσει, αλλά να αντιτεθούν στα κερδοσκοπικά συμφέροντα κράτους και κεφαλαίου.

Την Κυριακή 26/1/2025, αφού βγήκε στη δημοσιότητα το ηχητικό που αποδεικνύει τον θάνατο επιβατών λόγω της πυρκαγιάς που προκλήθηκε, καλέστηκε συγκέντρωση σε εκατοντάδες πόλεις εγχώρια αλλά και στο εξωτερικό, με κεντρικό σύνθημα “Δεν έχω οξυγόνο” από τον σύλλογο συγγενών θυμάτων των Τεμπών. Εκατοντάδες χιλιάδες κόσμου στήριξαν τις διαδηλώσεις σε όλη την Ελλάδα κατεβαίνοντας στον δρόμο ώστε να αποτελέσουν μια ιαχή που απαιτεί δικαίωση για την κρατική δολοφονία 57 ατόμων στον βωμό του κέρδους και της ιδιωτικοποίησης των δημοσίων αγαθών. Η επίμονη συγκαλυπτική στάση των ΜΜΕ, που τόλμησαν να μιλήσουν για 20.000 κόσμου στη Θεσσαλονίκη, και για 30.000 κόσμου στην Αθήνα, γεννά μόνο οργή, καθώς για τη συγκέντρωση στο Σύνταγμα μιλάμε με βεβαιότητα για πάνω από 100.000 με 150.000 κόσμου και στη Θεσσαλονίκη για πάνω από 80.000 με 100.000. Η κοινωνία ήταν εκεί, και γνωρίζει πολύ καλά πως τα ΜΜΕ, το κράτος και το κεφάλαιο λένε ψέματα.

Για τον λόγο αυτό, δεν πρέπει να σταματάμε να επισημαίνουμε τον ρόλο που έχουν διαδραματίσει μέχρι σήμερα τα συστημικά ΜΜΕ, αποσιωπώντας το ζήτημα των Τεμπών εδώ και δύο χρόνια, φτάνοντας εν τέλει στο σημείο, μη έχοντας άλλη επιλογή, να αλλάξουν στάση παίρνοντας υποτίθεται απόσταση από τη συγκάλυψη που συντελείται και αναδεικνύοντας τις παραλείψεις προσώπων της κυβέρνησης, δίνοντας φυσικά έμφαση μόνο στο παράνομο φορτίο και όχι στις ευρύτερες και βαθύτερες αιτίες που οδήγησαν στο έγκλημα των Τεμπών. Επιπλέον, η προώθηση ενός σκανδαλολογικού λόγου στον δημόσιο διάλογο λειτουργεί αποπροσανατολιστικά εξυπηρετώντας και πάλι τα συμφέροντα της κυβέρνησης και δίνοντας χώρο στον ακροδεξιό συνωμοσιολογικό λόγο. Δεν πρέπει να γελιόμαστε, γνωρίζουμε καλά ότι η τακτική των ΜΜΕ είναι συμφεροντολογική, προστατεύοντας πάντα τα συμφέροντα των κεφαλαιοιδιοκτητών τους και κάθε κυβέρνησης, έχοντας ως σκοπό τη διασφάλιση του ελέγχου της μετάδοσης πληροφοριών και απώτερο στόχο τον αποπροσανατολισμό της κοινής γνώμης. Ταυτόχρονα και τα κόμματα της αντιπολίτευσης εργαλειοποιούν το έγκλημα των Τεμπών με στόχο τα εκλογικά ποσοστά .

Η κυβέρνηση λέει ψέματα ακόμη και σήμερα με υποσχέσεις για αναβάθμιση των σιδηροδρόμων -αφού πρώτα σκότωσαν 57 ανθρώπους στο έγκλημα των Τεμπών- παρουσιάζοντας το ως μεμονωμένο περιστατικό και κατάσταση εξαίρεσης, με απόδοση ευθυνών σε εξιλαστήρια θύματα (σταθμάρχης) και μη αναλαμβάνοντας καμία πολιτική ευθύνη, προωθώντας ξεδιάντροπα το «ατυχές αυτό συμβάν» ως ευκαιρία αλλαγής και βελτίωσης της λειτουργίας των σιδηροδρόμων, όπως έλεγαν τις πρώτες ημέρες μετά από το έγκλημα- αφού παράνομα αλλοίωσαν τον τόπο του εγκλήματος και ακόμα υποτίθεται ότι ψάχνουν ποιος έδωσε την εντολή. Λένε ψέματα τη στιγμή που στα «μπάζα» της σύγκρουσης, όπου μεταφέρθηκαν αστραπιαία σε ιδιωτικό χώρο στον Ευαγγελισμό Λάρισας, έχουν βρεθεί πάνω από 100 ευρήματα οστών και βιολογικού υλικού. Λένε ψέματα όταν υπουργοί και τα μιντιακά τους υποχείρια- φερέφωνα, μιλάνε για μονταζιέρες στο οπτικοακουστικό υλικό που κυκλοφόρησε αποσπασματικά από την κλήση ενός θύματος στο 112 λέγοντας πως δεν έχει οξυγόνο, και προκλητικά με τον θρασύ φιλελεύθερο λόγο τους που μιλάει για τους αγώνες των συγγενών και των δικηγόρων τους αναφέροντας ότι αυτό που επιζητούν είναι αποζημιώσεις, μη σεβόμενοι ούτε τα αυτονόητα τόσο ως προς το πένθος αυτών των ανθρώπων όσο και τον αγώνα τους για απόδοση ευθυνών σε υψηλά ιστάμενους και αποκάλυψη ενός ολόκληρου διεφθαρμένου συστήματος. Χαρακτηριστική είναι και η χυδαία επίθεση που δέχεται η κα. Καρυστιανού η οποία έχει σαφείς σεξιστικές προεκτάσεις, μιας και από την μια της υποδεικνύουν ένα βουβό πένθος και από την άλλη τον τρόπο αμφίεσης μιας μάνας που έχασε το παιδί της. Ακόμη, αποποιούνται τις ευθύνες του κρατικού ελέγχου στο κεφάλαιο και τον ιδιωτικό τομέα – όπως άλλωστε δήλωσε ο Άδωνις Γεωργιάδης, το κράτος, είναι μόνο υπεύθυνο για τη θέσπιση νομοθεσιών και ελέγχου της εφαρμογής της νομιμότητας και όχι για την κρατική παρέμβαση στην παρανομία!

Λένε ψέματα αφού μιλάνε για ανάπτυξη τη στιγμή που καταστρέφουν τη δημόσια υγεία και εξοντώνουν χρόνια τώρα το νοσηλευτικό και ιατρικό προσωπικό, μέσω των εξαντλητικών ωραρίων εργασίας, όταν ασθενείς περιμένουν σε λίστες χειρουργείων για χρόνια με την απάντηση της κυβέρνησης να είναι τα επί πληρωμή απογευματινά χειρουργεία, όταν νοσηλεύονται άνθρωποι σε διαδρόμους νοσοκομείων, όταν είναι αναγκαίο το προσωπικό και δεν γίνονται προσλήψεις, αφού επενδύουν το δημόσιο χρήμα στον πολεμικό προϋπολογισμό για τη συμμετοχή της χώρας σε γενοκτονίες και εγκλήματα, όπως της Πύλου και εκατοντάδες άλλα που έχουν γεμίσει το Αιγαίο με κορμιά μεταναστριών και μεταναστών. Λένε ψέματα υποβαθμίζοντας τις ζωές μας καθημερινά, με νομοσχέδια για τη νομιμοποίηση της 6ημερης εργασίας, και για τη δυνατότητα να εργάζεται ένα άτομο νόμιμα 16 ώρες την ημέρα, επειδή δεν του φτάνει ο μισθός για να ζήσει, διευκολύνοντας τα αφεντικά να πλουτίζουν στις πλάτες της εργατικής τάξης, όταν έχουμε ήδη 25 εργατικά δυστυχήματα για το 2025, όταν οι μπάτσοι επιτίθενται σφόδρα στις τελευταίες διαδηλώσεις της Θεσσαλονίκης και όχι μόνο ,με τα ΜΜΕ να σβήνουν τις κάμερες μπροστά στην κτηνωδία που λέγεται αστυνομία. Λένε ψέματα ψηφίζοντας νομοσχέδια, όπως ο Νέος Ποινικός, με σκοπό την καταστολή και την αυστηροποίηση των ποινών επικαλούμενοι την «τάξη και την ασφάλεια» που οι ίδιοι διαρρηγνύουν καθημερινά. Λένε ψέματα κλείνοντας στη φυλακή αγωνιστές και αγωνίστριες χωρίς στοιχεία.

Λένε ψέματα για την προστασία των επιζώσων/επιζώντων έμφυλης βίας, των θηλυκοτήτων που είναι παγιδευμένα σε κυκλώματα trafficking με τη συναίνεση και τη συγκάλυψη του ελληνικού κράτους όπως την υπόθεση της 12χρονης από τον Κολωνό ή της Ε. από την Ηλιούπολη. Όπως τη δολοφονία της Κυριακής Γρίβα μπροστά από το Α.Τ. Αγίων Αναργύρων. Όπως τον βιασμό της 19χρονης μέσα στο Α.Τ. Ομόνοιας. Όπως τις τόσες γυναικοκτονίες που διαπράχθηκαν με την άρνηση της ΕΛ.ΑΣ. να προστατέψει τις επιζώσες που κατήγγειλαν -πολλές ή και δεκάδες φορές τους συζύγους τους για ενδοοικογενειακή βία. Συνεχώς ακούμε το αφήγημα πως το ζήτημα θα λυθεί μέσω της δικαιοσύνης και ότι γι’ αυτό είναι υπεύθυνη η δικαστική αρχή και όχι οι διαδηλωτές/τριες. Με αυτόν τον τρόπο τονίζεται ο υποτιθέμενος ανεξάρτητος ρόλος της δικαιοσύνης που καμιά σχέση δεν έχει με το κράτος και το κεφάλαιο σύμφωνα με τα λεγόμενά τους. Όμως εμείς γνωρίζουμε πολύ καλά πως η αστική δικαιοσύνη είναι ταξική και όχι ανεξάρτητη, καθώς δεν αγωνιά για την απόδοση δικαιοσύνης σύμφωνα με τις ανάγκες των καταπιεσμένων αλλά πολλές φορές εμπλέκεται σε κυκλώματα διαφθοράς και προστασίας των προνομιούχων και πολιτικών προσώπων. Είναι η ίδια δικαιοσύνη που επανατραυματίζει τα επιζώντα έμφυλης βίας και τα μεταναστά στα δικαστήρια. Στην πραγματικότητα η δύναμη που έχουν οι από τα κάτω όταν απεργούν και συμμετέχουν σε πορείες είτε για τη διεκδίκηση αιτημάτων, είτε για την ανατροπή και αντίσταση στην ίδια την εξουσία, αποτελεί τρομακτική συνθήκη για το κράτος, το οποίο για να αυτοπροστατευτεί χρησιμοποιεί τους θεσμούς που το ίδιο ελέγχει, δικαστικές αρχές και αστυνομία.

Στις 26 Ιανουαρίου εμείς βρεθήκαμε στον δρόμο να φωνάξουμε για τις νεκρές, τους νεκρούς και τα νεκρά της τάξης μας, που σκοτώθηκαν στον βωμό του κέρδους. Και θα βρεθούμε ξανά στον δρόμο στις 28/02/2025 και για όσες ακόμη φορές χρειαστεί, για όλους τους αγώνες που έχουμε να δώσουμε. Και θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε από τα κάτω ,να οργανωνόμαστε στα σωματεία και τις συλλογικότητες, ώστε να συζητάμε και να διαμορφώνουμε τις αντιστάσεις μας απέναντι στις καταπιεστικές συνθήκες εργασίας, στις αυθαιρεσίες των αφεντικών, τον κατακερματισμό του χρόνου μας, την εργασιακή επισφάλεια και εκμετάλλευση από το κεφάλαιο και να φροντίζουμε να αναδεικνύουμε και να δημοσιοποιούμε συλλογικά τις αυθαιρεσίες κράτους και κεφαλαίου χωρίς φόβο. Η συμμετοχή μας σε απεργίες και η οργάνωση μας σε συλλογικότητες αποτελούν τη σαφή άρνηση μας να ζήσουμε μια ζωή υπηρετώντας τη συσσώρευση του κέρδους, διακινδυνεύοντας πολλές φορές και την ίδια τη ζωή μας. Λειτουργούν ως ανάχωμα στην επέκταση του κεφαλαίου σε κάθε πτυχή της καθημερινότητας μας και απειλή για τους καταπιεστές μας.

Για εμάς δικαιοσύνη δεν σημαίνει μόνο η εκδίκαση των ενόχων. Δικαιοσύνη δεν είναι για εμάς μόνο η παραίτηση του Κυριάκου Μητσοτάκη ή της Νέας Δημοκρατίας ολότελα, και η αντικατάσταση αυτών με κάποιο άλλο κόμμα για να μας διοικεί και να διατηρεί και διαιωνίζει τις πολλαπλές καταπιέσεις που βιώνουμε καθημερινά. Το ζήτημα της αλλαγής για εμάς δεν περιορίζεται στα στενά όρια της αστικής «δημοκρατίας», αλλά αφορά την αλλαγή της ίδιας της άσκησης της πολιτικής ενάντια σε κράτος και καπιταλισμό αμφισβητώντας όλες τις σχέσεις εξουσίας που αυτά γεννούν. Δεν ζητάμε ένα καλύτερο κράτος, καθώς δεν ζούμε με την ψευδαίσθηση ότι μέσα από την ανάθεση της ζωής μας σε θεσμούς και κάθε είδους εξουσίας θα έρθει ο κοινωνικός μετασχηματισμός. Θέλουμε να έχουμε τις ζωές μας στα χέρια μας, χωρίς να περιχαρακώνονται από την πατριαρχία, το κράτος, το κεφάλαιο και κάθε εξουσία. Η αλλαγή της καθημερινότητάς μας μπορεί να υπάρξει μέσα από αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες συλλογικοποίησης και οργάνωσης, όπου εμείς τα ίδια θα παίρνουμε αποφάσεις για τις ζωές μας. Το πολιτικό να γίνει ξανά πολιτικό με τους δικούς μας όρους. Ο κοινωνικός έλεγχος να είναι η απάντηση μας στις λογικές αποπολιτικοποίησης που το ίδιο το νεοφιλελεύθερο σύστημα προωθεί για να αποτρέπει την κοινωνική βάση από διεκδικήσεις και αντιστάσεις.  Όπως συμβαίνει και με τα Τέμπη που η κυβέρνηση και οι υποστηρικτές της, αλλά και τα ΜΜΕ, αποκαλούν τις κινητοποιήσεις του κόσμου είτε ως αδικαιολόγητη οργή και καταπάτηση της δημοκρατίας (τους), είτε ως μία οργισμένη μάζα χωρίς προτάγματα που το μόνο που ζητά είναι εκδίκηση.

Οι από τα κάτω κινητοποιήσεις και ο ξεσηκωμός για την κρατική και καπιταλιστική δολοφονία στα Τέμπη χρειάζεται να συνενωθούν με όλους τους άλλους αγώνες που δίνονται σήμερα, διότι ο αγώνας είναι ένας, απέναντι στη γενικότερη υποτίμηση, απαξίωση και ευτελισμό των ζωών μας μέσα στη βίαιη πραγματικότητα που δημιουργεί ο καπιταλισμός. Η συνεχιζόμενη φτωχοποίηση της κοινωνικής βάσης, η καταστολή, οι δολοφονίες μεταναστ(ρι)ών στα χερσαία και υδάτινα σύνορα και ο εγκλεισμός τους στα camps, η έμφυλη βία και οι γυναικοκτονίες, η ιδιωτικοποίηση και εμπορευματοποίηση της υγείας, της παιδείας, των μεταφορών, του ρεύματος, των τηλεπικοινωνιών, η εκμετάλλευση της φύσης και των ζώων, η κακοπληρωμένη εργασία, οι πλειστηριασμοί είναι αποτελέσματα διαπλεκόμενων καταπιεστικών συστημάτων με τα οποία ερχόμαστε αντιμέτωπα και με τα οποία συγκρουόμαστε.

Ενιαίος δημόσιος σιδηρόδρομος

Αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας και διαβίωσης.

Να γίνει η λύπη μας οργή που θα γεμίσει τους δρόμους.

Να μην θρηνήσουμε άλλα θύματα από το χέρι του κράτους και του κεφαλαίου.

Να υψώσουμε τα δικά μας αναχώματα στη θανατοπολιτική τους.

ΣΕ ΑΥΤΟΥΣ ΤΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ, ΣΕ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ, ΟΙ ΕΞΕΓΕΡΣΕΙΣ ΓΙΝΟΝΤΑΙΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΟΥΤΟΠΙΑ

Εισαγωγή

Τα τελευταία χρόνια έχουμε γίνει μάρτυρες εκατοντάδων δολοφονιών μεταναστών/ τριών από τον φράχτη του Έβρου με τις βίαιες επαναπροωθήσεις που λαμβάνουν χώρα σε καθημερινή βάση από το ελληνικό κράτος, ως τα ναυάγια στο Αιγαίο με αποκορύφωμα το έγκλημα στην Πύλο όπου πέθαναν πάνω από 600 μετανάστριες/ες που προσπαθούσαν να φτάσουν στη χώρα. Στο παρόν κείμενο θα καταπιαστούμε με τις συνθήκες που καλείται να αντιμετωπίσει κάποιο άτομο στον ελλαδικό χώρο λόγω της μεταναστευτικής του ταυτότητας, καθώς και τις επιπλέον καταπιέσεις που βιώνουν οι μετανάστριες λόγω της έμφυλης ταυτότητάς τους.

Αρχικά είναι απαραίτητες κάποιες διευκρινίσεις. Μπορεί ο όρος «μετανάστης» να είναι διευρυμένος και να αφορά όσα άτομα έχουν αφήσει τον τόπο καταγωγής τους στην αναζήτηση ενός καλύτερου αύριο, η ζωή όμως που βιώνει κάθε μετανάστης είναι πάρα πολύ διαφορετική ανάλογα με την καταγωγή του, τη θρησκεία, το φύλο, την οικονομική κατάσταση, ενώ ένας ακόμα σημαντικός διαχωρισμός είναι το αν έχουν ή όχι χαρτιά. Οι διαφορετικές συνθήκες που έχουν να αντιμετωπίσουν με βάση τα παραπάνω χαρακτηριστικά οφείλονται από τη μία στο θεσμικό ρατσισμό που επιβάλλεται από το κράτος (πχ μέσω της στέρησης στοιχειωδών δικαιωμάτων όπως πρόσβαση σε νόμιμη εργασία, περίθαλψη, εκπαίδευση, δικαιοσύνη, ελευθερία) και από την άλλη στον κοινωνικό ρατσισμό που δημιουργεί περιβάλλον αποκλεισμού, περιθωριοποίησης και αορατότητας. Ο δεύτερος είναι εντονότερος όσα περισσότερα χαρακτηριστικά απόκλισης εμφανίζει κάποιος/α (για αυτό και όταν ξεκίνησε ο πόλεμος στην Ουκρανία ακούγαμε δημοσιογράφους με περίσσιο θράσος να λένε ότι είναι διαφορετικοί οι ξανθοί γαλανομάτηδες Ουκρανοί μετανάστες απ’ ότι οι «σκουρόχρωμοι» μουσουλμάνοι της ανατολής).

Από το κράτος γίνεται επιπλέον η προσπάθεια διάκρισης των μεταναστριών σε «καλούς» και «κακούς» ακολουθώντας την πάγια τακτική του διαίρει και βασίλευε με πιο συχνό τον διαχωρισμό σε «πρόσφυγες» και «μετανάστες», δηλαδή μεταξύ αυτών στους οποίους αναγνωρίζεται το δικαίωμα να μεταναστεύσουν λόγω των συνθηκών που επικρατούσαν στον τόπο προέλευσής τους και σε αυτούς που δεν αναγνωρίζεται.

Στην πραγματικότητα όμως τα ίδια τα κράτη που επιβάλλουν αυτούς τους διαχωρισμούς είναι αυτά που σε συνδυασμό με την προσπάθεια του κεφαλαίου να αυξήσει την κερδοφορία του, δημιουργούν τις αιτίες της μετανάστευσης κηρύσσοντας πολέμους, εφαρμόζοντας αποικιοκρατικές πολιτικές, στηρίζοντας απολυταρχικά καθεστώτα, ή επιβάλλοντας ακραίες συνθήκες φτώχιας. Οι μετανάστες/τριες που προσπαθούν να εισέλθουν στην Ε.Ε. μέσω της Ελλάδας βρίσκονται αντιμέτωποι με κοινές περιπολίες εθνικού στρατού και Frontex που με τις ενέργειές τους για την «προστασία των συνόρων» από την είσοδο των μεταναστών/στριών , έχουν οδηγήσει σε θάνατο έναν τρομακτικό αριθμό εξ αυτών. Όσοι/ες καταφέρουν να εισέλθουν στην ελληνική επικράτεια εγκλωβίζονται σε αυτήν και έρχονται αντιμέτωποι/ες με τη διαχείριση που τους επιφυλάσσεται. Η Ελλάδα λειτουργεί ως αποθήκη του πλεονάζοντος εργατικού δυναμικού – μεταναστών και η ΕΕ με τη σειρά. Γι’ αυτό και κρατάει το μεγαλύτερο κομμάτι εξ αυτών σε καθεστώς παρανομίας, ενώ χτυπάει με μεγάλη σφοδρότητα όσους επιλέγουν να πάρουν τις ζωές τους στα χέρια τους ή να αγωνιστούν.

Μετανάστριες εργάτριες

Η μαύρη κακοπληρωμένη εργασία για τις μετανάστριες που ζουν στον ελλαδικό χώρο είναι δυστυχώς δεδομένη. Όταν οι μετανάστριες δεν έχουν νόμιμα έγγραφα για την παραμονή τους στη χώρα, τότε είναι αδύνατον να βρουν μια δουλειά στην οποία θα έχουν τις νόμιμες απολαβές καθώς και ασφάλιση. Αυτό συμφέρει τα αφεντικά που εκμεταλλεύονται αυτή τη συνθήκη και χρησιμοποιούν το φθηνό μεταναστευτικό εργατικό δυναμικό για ακόμη περισσότερα κέρδη. Σε μια χώρα όπου οι μετανάστριες είναι τυπικά αόρατες για τον κρατικό μηχανισμό, τις εκθέτει άμεσα σε μια συνθήκη εργασιακής εκμετάλλευσης. Δεκάδες εργοστάσια, μαγαζιά εστίασης, βιομηχανίες και χωράφια στελεχώνονται με μετανάστες και μετανάστριες χωρίς χαρτιά, χωρίς ασφάλιση και με πενιχρούς μισθούς. Η ανάγκη για επιβίωση δεν τους αφήνει περιθώρια για διεκδίκηση καλύτερων εργασιακών συνθηκών.

Σ’ αυτό το σημείο αξίζει να σημειωθεί η κρατική ευθύνη πάνω σε αυτή τη συνθήκη. Το κράτος δεν νομιμοποιεί τις μετανάστριες, αλλά τις δαιμονοποιεί λέγοντας πως έρχονται σε μια χώρα που δεν υπάρχουν δουλειές γι’ αυτές, δεν υπάρχουν τρόποι επιβίωσης και είτε τις φυλακίζει σε καμπ είτε τις πνίγει στο Αιγαίο με συνεχόμενα pushbacks. Είναι το ίδιο το κράτος και οι μηχανισμοί του από την άλλη που κάνουν τα στραβά μάτια στα μεγαλοαφεντικά που εκμεταλλεύονται την εργατική δύναμη των μεταναστριών εξυπηρετώντας τα συμφέροντα των κοινωνικά και ταξικά ανώτερων.

Ας μην ξεχνάμε τον θεσμικό ρατσισμό, ο οποίος με νομοθετικές πράξεις κάνει την ζωή των μετανατριών δυσκολότερη. Συγκεκριμένα ο Νόμος 4387/2016 που ψηφίστηκε από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ καταργεί την χορήγηση της ελάχιστης σύνταξης σε όλες/όλους τις/τους ασφαλισμένες/ους   ντόπιες/ους   και   μετανάστ(ρι) ες μετά από 15χρόνια εργασίας, και συνδέει το πλήρες ποσό της εθνικής σύνταξης με 20χρόνια εργασίας και 40 χρόνια νόμιμης και μόνιμης παραμονής στην χώρα.

Υπάρχουν συγκεκριμένα κάποια επαγγέλματα που εκτελούνται κυρίως από γυναίκες μετανάστριες. Αυτά είναι τα επαγγέλματα φροντίδας ηλικιωμένων, παιδιών αλλά και όλων των οικιακών εργασιών, επαγγέλματα τα οποία εκτελούσαν αμισθί εδώ και δεκάδες χρόνια οι θηλυκές μορφές μιας οικογένειας είτε ήταν οι μητέρες είτε οι κόρες. Από τη στιγμή που οι γυναίκες βγήκαν στην αγορά εργασίας και εργάζονται και εκτός σπιτιού, δημιουργήθηκε η ανάγκη να καλυφθούν οι ανάγκες αυτές από άλλα άτομα. Ως επι το πλείστον μιλάμε για μαύρη και κακοπληρωμένη δουλειά, η οποία έχει πολύ μεγάλη σωματική και ψυχολογική κούραση. Συνήθως γυναίκες μεσήλικες καλούνται να καλύψουν αυτές τις θέσεις, διότι πουθενά αλλού δεν μπορούν να βρουν δουλειά και πάνω σε αυτή την επισφάλεια πατούν οι εργοδότες τους. Οι δομές φροντίδας ηλικιωμένων στη χώρα μας είναι ελάχιστες και συνήθως υποστελεχωμένες, οπότε οι οικογένειες επιλέγουν τη λύση του να «πάρουν μια γυναίκα» να προσέχει τον παππού ή τη γιαγιά, οι οποίοι συνήθως είναι σε αρκετά δύσκολη κατάσταση και πιθανά κλινήρης. Επίσης , οι βρεφονηπιακοί σταθμοί είναι επίσης ελάχιστοι και υποστελεχωμένοι, άρα πάλι η λύση βρίσκεται στο να προσλάβει η οικογένεια μια «γυναίκα» για τη φροντίδα των παιδιών τους.

Μετανάστριες σε camps

Οι συνθήκες που καλείται να αντιμετωπίσει η κάθε μετανάστρια στον ελλαδικό χώρο διαφέρουν. Από το εάν είναι «νόμιμη», με χαρτιά ή χωρίς, με βάση τη χώρα καταγωγής της, τη θρησκεία της, τη φυλή της, την σεξουαλικότητα της και την οικονομική κατάσταση της. Αντιλαμβανόμαστε όμως ανάμεσα στα πιο καταπιεσμένα υποκείμενα χωρίς καμία αμφιβολία τις μετανάστριες οι οποίες είναι εγκλωβισμένες στα camps.

Στην περίπτωση αυτή δεν μιλάμε μόνο για πολλαπλές καταπιέσεις, όπως στην περίπτωση των υπόλοιπων μεταναστριών, αλλά μιλάμε για άτομα που στερούνται στοιχειώδη όρους διαβίωσης. Πρώτο και κυριότερο στερούνται την ελευθερία τους, καθώς είναι έγκλειστες με καθημερινό έλεγχο και επιτήρηση. Αναγνωρίζεται ως μοναδική ταυτότητα τους αυτή της μετανάστριας, αγνοώντας όλα τα επιπλέον χαρακτηριστικά τους, οι ικανότητες τους, τα όνειρα τους, οι στόχοι τους και ότι είναι πολλά περισσότερα από έναν άνθρωπο που έχει βρεθεί σε μια άλλη χώρα χωρίς χαρτιά.

Σαν να μην φτάνει ο εγκλεισμός που βιώνουν, οι συνθήκες διαβίωσης   τους είναι απάνθρωπες. Στερούνται στέγης,   ζούνε   στοιβαγμένα   σε   ανθρωποαποθήκες που ο πληθυσμός τους υπερβαίνει κατά πολύ τα όρια χωρητικότητας σύμφωνα με τα προβλεπόμενα. Στερούνται τροφής, σε καθημερινή βάση θα πρέπει να περιμένουν για ώρες σε ουρές για να μπορέσουν να εξασφαλίσουν ένα πιάτο φαγητό αμφίβολης ποιότητας και ποσότητας. Στερούνται ήδη υγιεινής και καθαριότητας, καθώς και ιατρικής φροντίδας. Μόνο σε πολύ σοβαρές καταστάσεις έχουν την απαραίτητη περίθαλψη, τα ραντεβού με τους γιατρούς αργούν, αναβάλλονται, πολλές φορές η αντιμετώπιση δεν είναι η αναμενόμενη. Η κατάσταση αυτή χειροτέρεψε από τον Covid και έπειτα όπου ήταν παρατημένες στη μοίρα τους χωρίς κανένα μέτρο πρόληψης ή καταπολέμησης οποιασδήποτε αρρώστιας. Το αποκορύφωμα ήταν οι ακυρώσεις εκτρώσεων λόγω απαγόρευσης χειρουργείων εξαιτίας του ιού, με πολλές μετανάστριες να αναγκάζονται να κυοφορούν αλλά και να γεννούν σε άθλιες συνθήκες. Πολλές φορές αντιμετωπίζουν δυσκολίες λόγο της αβεβαιότητας του ρόλου του κάθε υπεύθυνου φορέα, με αποτέλεσμα να υπάρχουν καθυστερήσεις στις παραπομπές, παραβιάσεις απορρήτου ή έλλειψη ειδικών διαδικασιών ή εξειδικευμένης υποστήριξης σε περιπτώσεις θυμάτων έμφυλης βίας.

Οι μετανάστριες που ζούνε στα camps είναι αόρατες τόσο για το κράτος που έχει επιλέξει τη θανατοπολιτική, όσο και για το σύνολο της κοινωνίας. Από τη μια είναι η υλική στέρηση των πολύ βασικών αναγκών, από την άλλη η απειλή που βιώνουν οι θηλυκότητες στα camps είναι πολύ μεγαλύτερη. Μέσα σ’ αυτά κατανοούμε ότι η συμβίωση τους με άντρες γαλουχημένους σε βαθιά πατριαρχικές κοινωνίες δεν είναι διόλου εύκολη. Δεν είναι λίγες οι αναφορές σε παραβιάστηκες συμπεριφορές ή κακοποίηση τους από τους συντρόφους τους, τους συγκρατούμενους τους ή ακόμα και από τους φύλακες, χωρίς στην ουσία να έχουν κάπου να απευθυνθούν για να ζητήσουν βοήθεια και τις φωνές τους να μην ακούγονται. Οι συνθήκες υπερσυντονισμού στα καμπς το καθιστούν σχεδόν αδύνατο να εντοπιστούν επιζώσες έμφυλης βίας, αλλά και να εντοπιστούν, έρχονται αντιμέτωπες με μη επαρκή εξειδικευμένη υποστήριξη, έλλειψης διερμηνείας στις υπηρεσίες, με ανεπαρκή αριθμό προσωπικού ή/και μη επαρκώς εκπαιδευμένο προσωπικό, όπως επίσης και έλλειψη παροχής νομικής βοήθειας.

Ακόμα και εάν κάποια καταφέρει να έχει το «προνόμιο» να ζει σε διαμέρισμα και όχι σε καμπ, που συγκριτικά ίσως είναι σε καλύτερη μοίρα, ωστόσο δεν παύει να είναι εγκλωβισμένη αυτή τη φορά σε ένα σπίτι χωρίς να μπορεί με κάποιο τρόπο να ενταχθεί στο κοινωνικό σύνολο αφού δεν υπάρχει δυνατότητα για εκπαίδευση, εργασία, κοινωνικές δραστηριότητες και συναναστροφή.

Μετανάστριες επιζώσες trafficking

Η εμπορία ανθρώπων, μια οδυνηρή εκδήλωση σύγχρονης δουλείας, οργανωμένου εγκλήματος, παρανομοποιημένης μετανάστευσης και σοβαρής παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συνεχίζει να εξαπλώνεται παγκοσμίως. Ένα διεθνικό οργανωμένο έγκλημα. Μια αποτρόπαια παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Στον περίπλοκο ιστό των μεταναστευτικών οδών προς την Ευρώπη, η Ελλάδα αποτελεί κομβικό σταυροδρόμι, μια θέση που δίνει χώρο στην έξαρση της εμπορίας ανθρώπων. Ένας σημαντικός παράγοντας που συμβάλλει στην επικράτηση των θηλυκοτήτων, των queer ατόμων και των παιδιών θυμάτων στην εμπορία ανθρώπων είναι το βαθιά ριζωμένο σύστημα πατριαρχίας και ανισότητας των φύλων που εξακολουθεί να υφίσταται σε πολλές κοινωνίες, συμπεριλαμβανομένων εκείνων από τις οποίες προέρχονται οι μετανάστριες. Η πατριαρχία, μια κοινωνική δομή στην οποία οι άνδρες κατέχουν την πρωταρχική εξουσία και οι θηλυκότητες βρίσκονται συστηματικά σε μειονεκτική θέση, διαιωνίζει τις διακρίσεις και τη βία με βάση το φύλο, καθιστώντας τις θηλυκότητες, τα queer άτομα και τα παιδιά πιο ευάλωτα στην εκμετάλλευση.

Οι πατριαρχικές νόρμες υποβιβάζουν τις θηλυκότητες και τα queer άτομα σε υποδεέστερους ρόλους, περιορίζουν την πρόσβασή τους στην εκπαίδευση και τις οικονομικές ευκαιρίες και υπονομεύουν την δυνατότητά τους να κάνουν αυτόνομες επιλογές. Αυτή η ανισότητα με βάση το φύλο επεκτείνεται και στα μεταναστευτικά πρότυπα, καθώς τα άτομα από κοινωνίες στις οποίες ο πατριαρχικός κλοιός είναι ακόμη πιο ασφυκτικός μπορεί να βιώνουν έλλειψη οικογενειακής υποστήριξης όταν αναζητούν ευκαιρίες στο εξωτερικό. Αυτή η έλλειψη υποστήριξης μπορεί να τα καταστήσει πιο ευάλωτα στους διακινητές που εκμεταλλεύονται την απελπισία τους για μια καλύτερη ζωή.

Επιπλέον, στις πατριαρχικές κοινωνίες η βία κατά των θηλυκοτήτων και των queer ατόμων γίνεται ανεκτή, “κανονικοποιώντας” την κακοποίηση και αποσιωπώντας τα θύματα. Αυτή η κανονικοποιημένη βία ενισχύει την ευαλωτότητα τους και σε πολλές περιπτώσεις, παρατείνει το να υπομένουν σκληρές συνθήκες αντί να διακινδυνεύσουν να επιστρέψουν στο καταπιεστικό περιβάλλον της πατρίδας τους. Το μοτίβο αυτό επιδεινώνεται όταν τα άτομα έχουν περιορισμένη πρόσβαση σε νομική προστασία ή σε συστήματα κοινωνικής υποστήριξης τόσο στις χώρες καταγωγής τους όσο και στις χώρες προορισμού. Τα υψηλά ποσοστά ανεργίας, οι περιορισμένες εκπαιδευτικές ευκαιρίες, οι ανεπαρκείς δομές κοινωνικής πρόνοιας και η έλλειψη οικογενειακής υποστήριξης για τις θηλυκότητες και τα queer άτομα στις πατριαρχικές κοινωνίες έχουν αναγνωριστεί ως αλληλένδετοι διαρθρωτικοί παράγοντες που διαιωνίζουν άμεσα τη φτώχεια.

Οι αντιμεταναστευτικές πολιτικές, που συχνά επηρεάζονται από τους διαδιδόμενους μύθους που παρουσιάζουν τους μετανάστες ως “απειλή για την εθνική ασφάλεια”, επιδεινώνουν το ζήτημα. Οι πολιτικές και οι προκαταλήψεις στο πλαίσιο των μεταναστευτικών συστημάτων συμβάλλουν στην εμπορία ανθρώπων, επιτρέποντας στους διακινητές να εκμεταλλεύονται τα τρωτά σημεία των μεταναστών.

Ο αγώνας κατά της εμπορίας ανθρώπων περιπλέκεται περαιτέρω από εσωτερικές προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένης της ύπαρξης της Μαφίας της Ελληνικής Αστυνομίας, ενός εγκληματικού δικτύου εντός του μηχανισμού επιβολής του νόμου. Η παρουσία της Μαφίας της Ελληνικής Αστυνομίας εμποδίζει τις προσπάθειες καταπολέμησης της εμπορίας ανθρώπων, καθώς έχει διαπιστωθεί ότι τα μέλη της εμπλέκονται άμεσα σε διεφθαρμένες δραστηριότητες, όπως εκβιασμοί, δωροδοκία και συνεργασία με διακινητές.Αυτή η εσωτερική διαφθορά επιτείνει την ευαλωτότητα των μεταναστριών και επιτρέπει στους διακινητές να δρουν με σχετική ατιμωρησία, καθώς συχνά διατηρούν σχέσεις με διεφθαρμένους αστυνομικούς που τους προειδοποιούν για επικείμενες καταστολές ή τους βοηθούν στην παράκαμψη του νόμου.

Η ενοχοποίηση των θυμάτων αποτελεί επίσης κομβικό ζήτημα στο πεδίο της εμπορίας ανθρώπων. Τα επιζώντα εμπορίας ανθρώπων αντιμετωπίζουν μεγάλη δυσκολία κατά την προσπάθεια επανένταξης τους στην κοινωνία, βιώνοντας εξοστρακισμό και κοινωνικές προκαταλήψεις. Αυτός ο κοινωνικός και συναισθηματικός εξοστρακισμός αυξάνει σημαντικά την ευαλωτότητα των θυμάτων, οδηγώντας σε συνθήκες επανατραυματισμού.

Είναι σημαντικό να αλλάξει ριζικά ο τρόπος που η κοινωνία αντιλαμβάνεται τα θύματα trafficking ώστε να μην στιγματίζονται και να τους παρέχεται η προστασία που χρειάζονται. Είναι σημαντικό οι πατριαρχικές και ρατσιστικές αντιλήψεις να εκριζωθούν από την κοινωνία και να υπάρξει η κατάλληλη αντιμετώπιση, προστασία και στήριξη των επιζώντων. Δεν υπάρχουν θύματα που “συναινούν”, ούτε θύματα που “τα ήθελαν και τα έπαθαν”.

Καθώς οι σκιές της σεξουαλικής διακίνησης και εμπορίας ανθρώπων προβάλλουν μεγάλες πάνω από την Ελλάδα, η αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτιών είναι επιτακτική. Η καταπολέμηση των πατριαρχικών και ρατσιστικών στερεοτύπων, η αναγνώριση του εγγενούς εξουσιαστικού χαρακτήρα του συστήματος επιβολής του νόμου επάνω στα σώματά μας και η αναγνώριση της διασύνδεσης τους με την εμπορία ανθρώπων οφείλουν να αποτελούν πυλώνα του αγώνα μας.

Καμία ανοχή στην ελαστική, μαύρη και απλήρωτη εργασία.

Να τσακίσουμε την πατριαρχία που θρέφει τα κυκλώματα trafficking και γεννά την έμφυλη βία.

Να παλέψουμε για την κατάργηση των συνόρων.

Να δοθούν άμεσα χαρτιά και ίσα δικαιώματα για εκπαίδευση- υγεία- εργασία σε όλες τις μετανάστριες.

Να παλέψουμε για μια κοινωνία χωρίς διακρίσεις με βάση φύλο- φυλή- τάξη.